SEKOLY SABATA
NAHOANA NO MANDOA AMPAHAFOLON-KARENA
AMIN'IZAO ANDRO IZAO?
Dr. Rakotondravony Daniel, Fiangonan'Andriamanitra Miray
Lalàna Ara-Bola Tsy Dia Fantatra Loatra
Ny Sabata isan-kerinandro sy isan-taona dia fotoana manokana nalahatr'Andriamanitra ho antsika amin'ny fitsaharana ara-batana sy amin'ny fanompoana ara-panahy. Amin'ny lafiny iray dia averintsika amin'Andriamanitra ireo ampahany amin'ny fotoana ireo. Rehefa manao izany isika dia omeny fahatakarana bebe kokoa ny lalany, ary velombelominy ara-batana sy ara-panahy koa aza isika amin'ireo andro ireo.
Toy izany koa, Andriamanitra dia mitaky ny hamerenan'ny zanany ny ampahan'ny vola azon'izy ireo mba hampiasaina eto an-tany. Na dia manana loharano tsy manam-petra aza Andriamanitra Mpamorona, dia nitantana hatrany ny asany amin'ny olombelona sy tamin'ny alalan’ny olombelona Izy. Anio Andriamanitra dia maniry ny hananan’ireo izay antsoiny andraikitra mavitrika miaraka Aminy, mba hampahafantra ny fomba fiainany ho an'ny hafa amin'ny alàlan'ny fanampiana ara-bola ny asa ataon'ny Fiangonany ety an-tany.
Taloha ela, na tamin'ny andron'i Abrahama aza, Andriamanitra dia nampiasa ny rafitra fahafolonkarena, mba hanoratana ny asany tamin’izany fotoana izany. Ny fiangonan'Andriamanitra ankehitriny dia mampiasa fomba mitovy amin'izany mba hamatsiana vola ny iraka nampanaovina azy hitory ny Filazantsara momba ny Fanjakan'Andriamanitra, izay ho avy tsy ho ela eto amin'izao tontolo izao.
Ny hetsika fahafolonkarena dia maneho ny fanekentsika ny fitondran'Andriamanitra amin'ny tany manontolo, sy amintsika tsirairay avy. Mampiseho ny fifikirantsika am-pifaliana amin'ilay didy lehibe voalohany, dia ny fanompoana Ilay Andriamanitra marina, sy Izy irery ihany. Ary toy ny fitandremana ny Sabata isan-kerinandro sy isan-taona, ny olona mitandrina ny lalàn'Andriamanitra dia mijinja ireo fitahiana ara-batana sy ara-panahy nampanantenainy ao amin'ny Teniny.
Mampianatra fitsipika sy lesona tsy manam-petra ve ny fahafolonkarena na dia amin'ny tontolo maoderina ankehitriny aza? Mila mahatakatra ny fomba fijerin'Andriamanitra momba an'io olana lehibe io ianao.
Ankehitriny isika dia miaina ao anaty tontolo miantsoantso valiny amin'ireo olana lalina sy matetika tsy voavaha. Ny tontolontsika dia vanim-potoana feno fitiavan-tena sy ara-nofo izay tena mila fitarihana ara-panahy. Ny ankamaroan'ny olona anefa dia manokana saika ny loharanon-karenany ara-batana amin'ny fividianana entana sy serivisy hanatsarana ny fiainana ho an'ny tenany sy ny taranany.
Nefa Andriamanitra mangataka fomba hafa amin'ireo izay antsoany. Mangataka antsika izy mba hahafantatra ny maha-zava-dehibe ny filàna sy soatoavina ara-panahy, miohatra amin’ny filàna ara-batana. Tian'Andriamanitra isika hampita fahalalana ara-panahy tsy voavidy vola ho an'ny tontolo maizina sy voafitaka.
Ny Tanjon'ny Fiangonana Ankehitriny
Andriamanitra dia miasa eo am-pamolavolana ny Planiny mahatalanjona izay hanomezana ho an’ny olombelona rehetra ny anjara fiainana mandrakizay any ankoatry ny fasana. Ny fampianarana sy ny soatoavina ara-panahy avy amin'Andriamanitra ihany no afaka mameno ny banga ara-panahy sy ara-pihetseham-po mampijaly ny olombelona ankehitriny.
Jesosy Kristy dia naniraka ny mpanompony hitondra ny filazantsara amin'izao tontolo izao, mba hahatratra ny firenena rehetra ny fahamarinana mahatalanjona izay nambarany, ary hampianarina ireo izay antsoin'Andriamanitra ny fomba fiainany (Matio 24:14; 28: 18-20).
(Matio 24:14) « Ary hotorina amin'izao tontolo izao ity filazantsaran'ny fanjakana ity ho vavolombelona amin'ny firenena rehetra, dia vao ho tonga ny farany. »
(Matio 28:18) « Ary Jesosy nanatona dia niteny taminy ka nanao hoe: Efa nomena Ahy ny fahefana rehetra any an-danitra sy ety an-tany; » (Matio 28:19) « koa mandehana ianareo, dia ataovy mpianatra ny firenena rehetra, manao batisa azy ho amin'ny anaran'ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina » (Matio 28:20) « sady mampianatra azy hitandrina izay rehetra nandidiako anareo; ary, indro, Izaho momba anareo mandrakariva ambara-pahatongan'ny fahataperan'izao tontolo izao. »
Noho izany ny Fiangonany dia mbola manana asa lehibe tsy maintsy atao.
Nandritra ny taon-jato lasa izay, ny haino aman-jery fampahalalana — asa soratra, radio, fahitalavitra ary, tato ho ato, ny Aterineto — dia nitana andraikitra lehibe hahafahan'ny Fiangonana manohy ny iraka fitoriana ny filazantsara. Ny Fiangonana dia niatrika ny fanontaniana amin'ny fomba tian'Andriamanitra hamatsiana vola ny asany. Ny fandinihana amim-pitandremana sy amin'ny fomba feno ny Baiboly manontolo, dia ahitana porofo be dia be fa misy fomba ara-bola tsy miova resahina ao amin'ny pejin'ny Soratra Masina. Izany fomba izany dia ny fahafolonkarena.
Inona no atao hoe fahafolonkarena? Ny teny fahafolonkarena dia avy amin'ny teny anglisy taloha midika hoe "fahafolo." Ny ampahafolon-karena, araka izany, dia fanazaran-tena hanome "ampahafolony", na mamerina amin’'Andriamanitra 10 isan-jaton'ny fitomboan'ny olona iray (jereo Levitikosy 27:32). Ny fahafolonkarena dia endrika fanomezana iray, izay fanao iray araka an'Andriamanitra (Matio 19:21).
(Levitikosy 27:32) « Ary ny amin'ny ampahafolon'ny omby, na ny ondry, na ny osy, dia ny ampahafolon'izay rehetra mandalo eo ambanin'ny tehin'ny mpiandry, ho masina ho an'i Jehovah. »
(Matio 19:21) « Dia hoy Jesosy taminy: Raha tia ho tanteraka ianao, mandehana, amidio ny fanananao, ka omeo ny malahelo, dia hanana rakitra any an-danitra ianao; ary avia hanaraka Ahy. »
Andao hiresaka fanontaniana lehibe sasany: Tokony handoa fahafolon-karena ve ianao? Inona no fototra iorenan'ny Soratra Masina momba ilay fampiharana? Ary, angamba manan-danja indrindra, amin'ny toe-panahy sy toe-tsaina manao ahoana no tokony handoavanao ampahafolonkarena? Andao ary handinika andinin-tSoratra Masina manan-danja.
Ny fahafolonkarena dia endrika fanompoana, anehoana fanajana an'Andriamanitra, ary anomezany fitahiana izay manatanteraka izany: (Ohabolana 3: 9-10) « Mankalazà an'i Jehovah amin'ny fanananao sy amin'izay voaloham-bokatrao rehetra; » « Ka dia ho feno mitafotafo ny fitoeram-barinao, ary hihoatra ny ranom-boaloboka eo amin'ny vata fanantazanao. ».
Mila mahatakatra an'io lafiny lehibe amin'ny fifandraisana amin'Andriamanitra io isika.
Mila manontany tena raha toa ka maneho ny fihetsika ilaina ny asa atao: “Homeko azy ny foko, homeko azy ny fiderana, homeko fisaorana Izy, fa tsy hanome fanampiana ara-bola Azy ho an'ny asany aho.”
Ny fahafolonkarena amin'ny tantaran'ny Baiboly
Talohan'ny nidiran'ny Isiraelita tany amin'ny tany izay nampanantenain'Andriamanitra homena azy ireo dia nilaza taminy Izy hoe: "Ny ampahafolon'ny tany rehetra, na ny voa amin'ny tany, na ny voan'ny hazo, dia an'i Jehovah. Masina ho an'i Jehovah izany. ”(Levitikosy 27:30.
Avy aiza ny zon'Andriamanitra hitaky ny 10 isan-jaton'ny vokatra rehetra avy amin'ny tany? Ny fitakiany dia mifototra amin'ny fahamarinana tsotra izay tsy dia jeren’ny olona matetika: Andriamanitra no tompon'ny zava-drehetra!
Io hevitra fototra io dia averimberina ao amin'ny Baiboly. "An'i Jehovah ny tany sy izay rehetra eo aminy, izao tontolo izao sy izay monina eo aminy" (Salamo 24: 1; ampitahao amin'ny Eksodosy 19: 5). Ny fandoavana ampahafolon-karena dia dingana voatendrin'i Jehovah, izay antenainy hanomezantsika voninahitra Azy, ary hanekena fa omeny antsika ny zava-drehetra, amin'ny alàlan'ny famerenany ny faha-10 Aminy.
(Salamo 24:1) « [Fiomanana handray ny Mpanjakan'ny voninahitra] Salamo nataon'i Davida. An'i Jehovah ny tany sy izay rehetra eo aminy. Izao rehetra izao sy ny mponina eo aminy. »
(Eksodosy 19:5) « Koa ankehitriny, raha hihaino ny feoko tokoa ianareo ka hitandrina ny fanekeko, dia ho rakitra soa ho Ahy mihoatra noho ny firenena rehetra ianareo; fa Ahy ny tany rehetra. »
Ny fitantarana voalohany ao amin'ny Baiboly momba an'io fanao taloha io dia hita ao amin'ny Genesis 14: 18-22. Abrahama, taorian'ny nandreseny ny mpanjaka efatra, dia nanome ny ampahafolon'ny zavatra babo tamin'ny ady tamin'i Melkizedeka, mpisoron'Andriamanitra Avo Indrindra. Mazava fa takatr'i Abrahama fa ny fahafolonkarena dia fomba mety amin'ny fanajana an'Andriamanitra amin'ny fananana ara-batana.
Genesis 14: 18-24 : (14:18) « Ary Melkizedeka, mpanjakan'i Salema, nivoaka nitondra mofo sy divay; ary izy dia mpisoron'Andriamanitra Avo Indrindra. » (14:19) « Dia nitso-drano azy Izy ka nanao hoe: Hotahin'Andriamanitra Avo indrindra anie Abrama, dia Andriamanitra Izay nahary ny lanitra sy ny tany; » (14:20) « Ary isaorana anie Andriamanitra Avo Indrindra, Izay efa nanolotra ny fahavalonao teo an-tananao. Dia nomen'i Abrama azy ny ampahafolon'ny zavatra rehetra. » (14:21) « Ary hoy ny mpanjakan'i Sodoma tamin'i Abrama: Omeo ahy ny olona, fa ny fananana ento ihany ho anao. » (14:22) « Fa hoy Abrama tamin'ny mpanjakan'i Sodoma: Izaho efa nanangan-tanana tamin'i Jehovah, Andriamanitra Avo Indrindra, Izay nahary ny lanitra sy ny tany, » (14:23) « fa tsy handray na taretra na fehin-kapa aza amin'izay rehetra mety ho anao andrao hataonao hoe: Izaho no nampanan-karena an'i Abrama), » (14:24) « afa-tsy izay efa nohanin'ny zatovo sy ny anjaran'ny olona izay niaraka tamiko, dia Anera sy Eskola ary Mamre; aoka horaisin'ireo ny anjarany. »
Ity ohatra ity dia mampiseho fitsipika manan-danja maro azontsika ampiharina ankehitriny.
I Abrahama, dia nanana fiainam-panompoana sy fankatoavana an'Andriamanitra fakan-tahaka; izay no nahatonga an'Andriamanitra hilaza azy hoe rain'ny mpino (Romana 4:11).
(Romana 4:11) « Ary ny famorana, izay famantarana, dia noraisiny ho tombo-kasen'ny fahamarinana amin'ny finoana izay nananany fony izy tsy mbola voafora, mba ho rain'ny olona rehetra izay mino izy, na dia ny tsy voafora aza, mba hisaina ho an'ireny ny fahamarinana. »
Nadoa ampahafolonkarena an-tsitrapo izy, toy ny asa fanetren-tena lehibe. Naneho fanajana sy fanomezam-boninahitra an'Andriamanitra izy, sy tamin'i Melkizedeka izay sady "mpanjakan'i Salema" no "mpisoron'Andriamanitra Avo Indrindra" (Heb. 7: 1).
(Hebreo 7:11) « Koa raha nisy fanatanterahana tamin'ny fisoronan'i Levy (fa tamin'izany no nahazoan'ny olona ny lalàna), ahoana no mbola ilana mpisorona hafa hiseho araka ny fanaon'i Melkizedeka ihany, izay tsy hotononina ho araka ny fanaon'i Arona? »
Raha ny marina dia fisehoan'i Jesosy Kristy io, talohan'ny nanorontoronan’ny Fanahy Azy sy nahaterahany. Mbola miasa amin'ny maha Mpanjaka sy Mpisorona Azy Izy ankehitriny (Hebreo 6:20); ary ny fandoavana ampahafolon-karena dia fanomezana voninahitra Azy.
(Hebreo 6:20) « tany no nidiran'i Jesosy ho Mpialoha antsika, rehefa tonga Mpisoronabe "mandrakizay araka ny fanaon'i Melkizedeka" Izy. »
Ity ohatra ity dia mampiseho koa ny tsy fivadihan'i Abrahama manokana sy ny toetrany. Naleony nitazona ny tokiny tamin'Andriamanitra fa tsy nilefitra tamin'ny fakam-panahy hampiasa ny babo azony tamin'ny fandresena (Genesisy 14: 22-23 – Jereo etsy aloha).
Fantatr'i Abrahama ny antony nanomezana ny ampahafolon-karena ho an'Andriamanitra: Izy no Tompon'ny lanitra sy ny tany (Genesisy 14: 19 – Jereo etsy aloha). Fantatr'i Abrahama fa notahin'Andriamanitra Avo Indrindra izy, izay nanao ny fandreseny sy ny fitahiany rehetra.
Fahafohizam-pijerin’ny olombelona
Isika olombelona mazàna mieritreritra fa ny ezaka nataon’ny tsirairay no nahazony fananana. Fantatr'Andriamanitra io fironan-tsaina io, ary nilaza tamin'i Mosesy Izy mba hampitandrina ny Isiraelita tsy hieritreritra amin'ny tenany hoe: (Deoteronomia 8: 17-18) « … Ny tanjako sy ny herin'ny tanako no nahavoriako izao harena izao; » « fa tsarovy Jehovah Andriamanitrao, fa Izy no manome anao hery hahavory harena, mba haoriny ny fanekeny, izay nianianany tamin'ny razanao, tahaka ny amin'izao anio izao. » Koa ny olombelona dia tokony « hanompo an'Andriamanitra amin'ny fifaliana sy firavoravoan'ny fony, noho ny habetsahan'ny zavatra rehetra. » (Deoteronomia 28:47).
Ny fahafolonkarena, voalohany indrindra, dia asa fankasitrahana an'Andriamanitra ho loharanon'ny fisiantsika, sy ny fitahiana, sy harena rehetra. I Jakoba, tamin'ny fanarahana ny ohatr'i Abrahama raibeny, dia nanaiky izany. Rehefa nohamafisin'Andriamanitra taminy ny fampanantenany izay nataony tamin'i Abrahama, dia nampanantena an’Andriamanitra i Jakoba. (Genesisy 28: 20-22) « Dia nivoady Jakoba ka nanao hoe: Raha homba ahy Andriamanitra ka hiaro ahy amin'izao lalana alehako izao, ary hanome ahy mofo hohaniko sy lamba hitafiako, » « ka ho tafaverina soa aman-tsara any amin'ny tranon'ny raiko aho, dia Jehovah no ho Andriamanitro, » « ary ity vato izay naoriko ho tsangam-bato ity ho tranon'Andriamanitra, ary izay rehetra homenao ahy, dia homeko Anao tokoa ny ampahafolony. »
Ny fampiharana ny fahafolonkarena dia nampidirina tao amin'ny fanekena tamin'i Isiraely ho lalàna voasoratra sy voafaritra. Ny firenen'i Levy, izay tsy nomena lova tamin’ny tany izay azon'ny Levita ho fisondrotana (Nomery 18:23), dia tokony handray ny ampahafolon'ny vokatra ara-pambolena ho valin'ny fanompoana ara-pivavahana ho an'ny firenena. Ny Levita, araka ny zavatra azony tamin'ny ampahafolon-karen'ny vahoaka, dia nanome ny ampahafolony ho an'ny fianakavian'i Arona mpisorona (Nomery 18: 26-28).
(Nomery 18:23) « Fa ny Levita ihany no hanao ny fanompoana momba ny trano-lay fihaonana, ary izy no hitondra ny helony; ho lalàna mandrakizay amin'ny taranakareo hatramin'ny taranaka fara mandimby izany, fa tsy hanan-tany ho lovany eo amin'ny Zanak'Isiraely izy. »
(Nomery 18:26) « Mitenena indray amin'ny Levita hoe: Rehefa raisinareo amin'ny zanak'Isiraely ny fahafolon-karena, izay efa nomeko ho fanananareo avy aminy, dia hanalanareo ampahafolony kosa ho an'i Jehovah izany. » (Nomery 18:27) « Ary ny fanatitra alainareo dia hisaina ho anareo toy ny vary avy eo am-pamoloana sy ny divay avy eo amin'ny famiazana. » (Nomery 18:28) « Toy izany koa no hanateranareo fanatitra ho an'i Jehovah avy amin'ny fahafolon-karenareo rehetra, izay horaisinareo amin'ny Zanak'Isiraely; ary avy amin'izany no hanateranareo ho an'i Jehovah, dia ho an'i Arona mpisorona. »
Nandritra ny taona maro taorian'izay, dia tsy noraharahaina tamim-pitandremana ireo fandoavana ny fahafolonkarena, ka niteraka fahavozana lehibe. Tamin'ny andron'i Nehemia dia rava sy simba ny rafitra fanompoana an'Andriamanitra rehetra. Ny fanompoana teo amin’ny tempoly sy ny fitandremana ny Sabata dia nodikaina fatratra (Nehemia 13).
Satria tsy nisy fanampiana ara-bola ho an'ny Levita dia niverina tany an-tsaha izy ireo mba hivelona (andininy 10). Ny rafitry ny fanompoana an'Andriamanitra dia nilaozana avokoa.
(Nehemia 13:10) « Ary hitako fa tsy voaloa ny fiveloman'ny Levita; ka dia samy efa nandositra ho any an-tsahany avy ny Levita sy ny mpihira izay nanao ny raharaha. »
Fantatr'i Nehemia fa ny famerenana amin'ny laoniny ny ampahafolony dia zava-dehibe amin'ny famerenana amin'ny laoniny ny fanompoana an'Andriamanitra. Nanitsy mafy ny firenena izy noho ny tsy fahombiazany tamin'ny fahafolonkarena (andininy 11-12) ary namerina tamin'ny laoniny ny fanaovana ampahafolon-karena (Nehemia 10: 37-38; 12:44), izay nanampy ny Levita hanatanteraka ny asan'Andriamanitra, izay notendrena hataony tany am-boalohany (Nomery 18:21).
(Nehemia 13:11) « Dia nifandahatra tamin'ny mpanapaka aho ka nanao hoe: Nahoana no dia ilaozana ny tranon'Andriamanitra? Dia namory azy aho ka nametraka azy teo amin'ny toerany avy. » (Nehemia 13:12) « Dia nentin'ny Joda rehetra ho ao amin'ny trano firaketana ny ampahafolon'ny vary sy ny ranom-boaloboka ary ny diloilo. »
(Nehemia 10:37) « ary ny lahimatoanay sy ny voalohan-teraky ny biby fiompinay, araka izay voasoratra ao amin'ny lalàna, ary ny voalohan-teraky ny ombinay sy ny ondry aman'osinay dia nekenay hohentina ho ao an-tranon'i Jehovah Andriamanitsika, ho an'ny mpisorona izay manao fanompoam-pivavahana ao an-tranon'Andriamanitsika; » (Nehemia 10:38) « ary mba hitondranay ho an'ny mpisorona koa ny voalohan'ny kobanay voafetafeta sy ny fanatitra asandratray sy ny voaloham-bokatry ny hazo rehetra sy ny ranom-boaloboka ary ny diloilo ho amin'ny efi-trano ao an-tranon'Andriamanitsika, ary ny ampahafolon'ny vokatry ny taninay ho an'ny Levita; fa ny Levita no mpandray ny fahafolon-karena eny an-tanàna rehetra akaikin'ny fambolenay. »
(Nehemia 12:44) « Ary tamin'izany andro izany dia nisy olona notendrena hitandrina ny efi-trano fitehirizana ny rakitra sy ny fanatitra asandratra sy ny voaloham-bokatra ary ny fahafolon-karena, mba hangonina ao izay anjara voadidy ho an'ny mpisorona sy ny Levita avy amin'ny saha manodidina ny isan-tanana; fa nifalian'ny Joda ireo mpisorona sy Levita izay nanompo ireo. »
(Nomery 18:21) « Ary, indro, ny taranak'i Levy efa nomeko ny fahafolon-karena rehetra amin'ny Isiraely ho fananany noho ny fanompoana izay ataony, dia ny fanompoana ny amin'ny trano-lay fihaonana. »
Ankehitriny ny fampiharana ny fahafolonkarena dia mitana andraikitra lehibe amin'ny rafitry ny fanompoana an'Andriamanitra amin'ny ankapobeny ao amin'ny Fiangonana. Mamporisika ny fiankinana amin'Andriamanitra izany. Mamporisika antsika hanombatombana araka ny tokony ho izy ny fampiasana ireo loharanon-karena ara-batana rehetra izany, ka hiantoka ny fomba voalanjalanja sy mifandanja kokoa amin'ny fifandraisantsika amin'Andriamanitra.
Ny fanaovana tsirambina ny fahafolonkarena dia hisy fiatraikany ratsy amin'ny rafitra fivavahana ara-Baiboly, izay hisy vokany lehibe eo amintsika sy ny Fiangonana.
Ny Malakia 3: 8-10 dia manome ohatra iray hafa momba ny fomba fahitan'Andriamanitra ny tsy fahombiazana amin'ny fahafolonkarena. Nosoratana teo akaikin'ny fotoanan'ny tolona nataon'i Nehemia hametrahana ny firenen'ny Joda ho marina, ny teny manodidina dia mampiseho fa misy fampiharana amin'ny fotoana farany koa izany.
(Malakia 3:8) « Handroba an'Andriamanitra va ny olona, no mandroba Ahy ianareo ? Nefa hoy ianareo: Amin'inona moa no androbanay Anao ? Amin'ny fahafolon-karena sy ny fanatitra*. [Heb. fanatitra asandratra] » (Malakia 3:9) « Voaozona amin'ny ozona ianareo nefa Izaho no robainareo, dia izao ianareo rehetra iray firenena izao. » (Malakia 3:10) « Entonareo ny fahafolon-karena rehetra ho ao amin'ny trano firaketako, mba hasian-kanina ao an-tranoko, ary izahao toetra amin'izany Aho, hoy Jehovah, Tompon'ny maro, raha tsy hovohako ny varavaran'ny lanitra ho anareo ka hampidinako fitahiana manana amby ampy ho anareo. »
Amin'ity andalana ity dia manitsy ny firenena amin'ny fomba mahery vaika Andriamanitra.
Ny tsy fanaovana fahafolonkarena, hoy Izy tamin'ny olona, dia mitovy amin'ny fandrobana an’Andriamanitra, ary ireo tsy mankatò dia hahazo loza lehibe.
Saingy mampanantena koa Andriamanitra fa ny fankatoavana vaovao amin'ny fahafolonkarena dia hiteraka fitahiana avy Aminy betsaka tokoa, ka “tsy hisy toerana ampy handraisana azy.” Andriamanitra dia matotra amin'ny lalàny sy ny fanolorantenany amintsika ary, mazava ho azy, momba ny fanolorantsika tena ho azy.
Fahafolonkarena ao amin'ny Testamenta Vaovao
Rehefa tonga amin'ny Testamenta Vaovao sy amin’ny zavatra niainan'ny fiangonana tany am-boalohany isika, dia tokony handinika hevi-dehibe maromaro.
Voalohany, ny fisian'ny Fiangonana dia tsy nanambara fialana an-tsokosoko tamin'ny fomba fanaon'ny firenen'Israely. Efa am-polony taona maro taorian'ny nananganana ny Fiangonan’ny Testamenta Vaovao, izay vao nanome fanazavana momba ny fiantraikan'ny fitantananana ara-panahy vaovao nataon'i Kristy ho an'ny Fiangonana sy ny fisoronana misy ankehitriny ny bokin'ny hebreo. Na tamin’izany aza, dia miharihary fa ny ankamaroan'ny lalàna mifandraika amin'ny Isiraely dia tsy nofoanana, fa indraindray tsy mitovy ny fampiharana azy ireo. Nandritra ny am-polony taona maro, ny fiangonana dia noheverin'ny jentilisa ho sekta jiosy iray hafa, fa iray izay nino ny maha-Andriamanitra an'i Jesosy Kristy.
Ny Fiangonana dia mitovy amin'ny ara-panahin'ny Isiraely ara-nofo, ary antsoina koa hoe "Israelin'Andriamanitra" (Galatianina 6:16). Noho ny tsy fankatoavan'ny Isiraely ara-nofo, ny anjara fahazoana famonjena hiditra ao amin’ny Fanjakan’Andriamanitra, hatramin'izany fotoana izany, dia naitatra mihoatra an'ity vahoaka ity, ary natolotra ny hafa, izany hoe ireo izay hantsoina ho fiangonana avy amin'ny firenena rehetra (Matio 21:43; 1 Petera 2: 9-10).
(Galatiana 6:16) « Ary izay rehetra mandeha araka ity fitsipika ity, dia ho aminy anie ny fiadanana sy ny famindram-po, ary ho amin'ny Isiraelin'Andriamanitra. »
(Matio 21:43) « Ary noho izany dia lazaiko aminareo hoe: Hesorina aminareo ny fanjakan'Andriamanitra ka homena izay firenena mahavokatra ny voany. »
(1 Petera 2:9) « Fa ianareo kosa dia taranaka voafidy, "fanjaka-mpisorona, firenena masina" (Eks. 19.6), olona nalain'Andriamanitra ho an'ny tenany mba hilazanareo ny hatsaran'ilay niantso anareo hiala tamin'ny maizina ho amin'ny fahazavany mahagaga; » (1 Petera 2:10) « dia ianareo izay tsy firenena akory fahiny, fa ankehitriny efa olon'Andriamanitra; izay tsy namindrana fo, fa ankehitriny efa namindrana fo (Hos. 2.25). »
Ity firenena ara-panahy vaovao ity dia hanome ny fankatoavana tian'Andriamanitra, amin'ny alàlan'ny fiovam-po.
Tsy tapaka tarangana akory ny fampiharana ny lalàna sy fitsipika ao amin'ny Testamenta Taloha rehefa nanomboka ny fiangonana. Eny tokoa, ny Testamenta Vaovao dia mbola tsy voasoratra, ary ekena fa ny fiangonana dia "natsangana teo ambonin'ny fototry ny Apostoly sy ny mpaminany, ary Jesosy Kristy tenany no fehizoro" (Efesiana 2:20).
(Efesiana 2:19) « Koa dia tsy mba vahiny sy mpivahiny intsony ianareo, fa tompon-tany, mpiray fanjakana amin'ny olona masina sady ankohonan'Andriamanitra, » (Efesiana 2:20) « natsangana teo ambonin'ny fanorenan'ny Apostoly sy ny mpaminany, ary Kristy Jesosy no fehizoro indrindra; » (Efesiana 2:21) « ao aminy no irafetan'ny rafitra rehetra, mitombo tsara ho tempoly masina ao amin'ny Tompo. »
Ny fampianarana sy ohatra manokana avy amin'ny Testamenta Taloha, dia nosoratana ho tombontsoan'ny Fiangonan’ny Testamenta Vaovao (Romana 15: 4; 1 Korintiana 10:11) — koa tokony hihaino tsara azy ireo isika.
(Romana 15:4) « Fa izay rehetra voasoratra fahiny dia nosoratana ho fianarantsika hananantsika ny fanantenana amin'ny faharetana sy ny fiononana avy amin'ny Soratra Masina. »
(1 Korintiana 10:11) « Ary izany dia nanjo azy mba ho anatra, sady voasoratra izany ho fananarana antsika izay niharan'ny faran'izao tontolo izao. »
Ao amin'ny faminaniana iray momba ny fipetrahan'ny fotoana fiavian'i Kristy fanindroany, dia ampianarina isika mba "hahatsiaro ny lalàn'i Mosesy, Mpanompoko" (Malakia 3: 22). Andriamanitra mihitsy no nanome ny lalàny ho an'ny Isiraely tamin'ny alàlan'i Mosesy. Io lalàna io sy ny fampiharana tsara ny fitsipiny dia manana fifandraisany mitohy amin'ny mpikamban'ny Fiangonan'Andriamanitra.
(Malakia 3:22) « Tsarovinareo ny lelan'i Mosesy mpanompoko, izay nandidiako azy tao Horeba ny amin'ny Isiraely rehetra, dia ny didy sy ny fitsipika. »
Fampianarana avy amin'i Jesosy Kristy sy ny Apostoly
Jesosy mihitsy no nanohana mazava ny fampiharana ny fahafolonkarena. Raha nanao famaizana mafy ny mpitondra fivavahana mpihatsaravelatsihy Izy dia nilaza hoe: (Matio 23:23) « Lozanareo, mpanora-dalàna sy Fariseo, mpihatsaravelatsihy! fa mandoa ny fahafolon'ny solila sy ny aneta ary ny komina* ianareo, nefa navelanareo izay lehibe amin'ny lalàna, dia ny rariny sy ny famindram-po ary ny finoana; ireto tokony ho nataonareo, nefa tsy tokony havelanareo ireroana.[*Anaran-java-maniry ireo] ».
Araka ny voarakitra eto, andro vitsy monja talohan'ny nahafatesany, dia nanamafy mazava tsara i Kristy fa tokony hampiharina tokoa ny fahafolonkarena, miaraka amin'ny fanarahana am-pahatsorana ireo raharaha ara-panahy "mavesa-danja indrindra " izay nataon’ny mpanora-dalàna sy ny Fariseo tsinontsinona.
Ny Israelita dia nanohana ny firenen'i Levy izay nanao fanompoana tao amin'ny tempoly, ary nanome azy ny fahafolon-karena. Io fanohanana ny Levita io dia nahazoan’ny Isiraely fomba hanompoana sy hianarana ny sitrapon’Andriamanitra.
Koa satria, araka ny tanjona azo ampiharina rehetra, dia tsy ny Levita intsony no manao fisoronana sy mitory ny hafatr'Andriamanitra ho amin’ny famonjena, dia ny Fiangonana ao amin'ny Testamenta Vaovao ankehitriny no manatanteraka izany andraikitra izany.
Ireo mpanaraka ny hafatry ny Filazantsara dia nanome fanampiana ara-bola sy vola hafa ho an'i Jesosy, ho an'ny mpianany ary, taty aoriana, ho an'ireo mpiasa hafa ao amin’ny Fiangonana, mba hanohanana azy ireo amin'ny fanaovana ny asa nasain'i Kristy ataon'ny Fiangonany. Ny ohatra amin’ny fanohanana toy izany, sy ny fitsipika mifandraika aminy, dia hita ao amin'ny Testamenta Vaovao, toy ny Lio 8:1-3, 10: 7-8, ny 2 Korintiana 11: 7-9 ary ny Filipiana 4: 14-18.
(Lioka 8:1) « Ary taoriana kelin'izany, dia lasa Jesosy nitety ny tanàna sy ny vohitra nitory ny filazantsaran'ny fanjakan'Andriamanitra; ary ny roa ambin'ny folo lahy nanaraka Azy. » (Lioka 8:2) « mbamin'ny vehivavy sasany, izay nositraniny tamin'ny fanahy ratsy sy ny aretina, dia Maria atao hoe Magdalena, izay efa nivoahan'ny demonia fito, » (Lioka 8:3) « sy Johana, vadin'i Koza, mpitandrina ny fananan'i Heroda, ary Sosana mbamin'ny maro hafa koa, izay nanompo azy* tamin'ny fananany. [*Na: Azy] »
(Lioka 10:7) « Ary mitoera ao amin'izany trano izany, ka mihinàna sy misotroa izay zavatra omeny; fa ny mpiasa miendrika hahazo ny karamany. Aza mifindrafindra trano. » (Lioka 10:8) « Ary izay tanàna iakaranareo, ka mandray anareo ny olona, dia hano izay zavatra aroso eo anoloanareo. »
(2 Korintiana 11:7) « Diso va aho, raha nanetry tena mba hisandratanareo ka nitory maimaimpoana ny filazantsaran'Andriamanitra taminareo? » (2 Korintiana 11:8) « Namabo ny Fiangonana sasany aho ka nandray karama hanompoako anareo. » (2 Korintiana 11:9) « Fa raha nitoetra teo aminareo aho ka tsy nanana, dia tsy mba nahavaky tratra olona aho; fa raha vao tonga avy tany Makedonia ny rahalahy, dia nomeny ahy izay nilaiko; ary tamin'ny zavatra rehetra dia nitandrina tsara izay tsy hahavaky tratra anareo aho sady mbola hitandrina izany ihany. »
(Filipiana 4:14) « Kanefa nanao soa ianareo no niaraka ory tamiko ka niantra ahy. » (Filipiana 4:15) « Ary fantatrareo koa, ry Filipiana, fa tamin'ny niandohan'ny Filazantsara, rehefa niala tany Makedonia aho, tsy nisy Fiangonana* nanan-draharaha tamiko ny amin'ny fanomezana sy fandraisana, afa-tsy ianareo ihany. [* Gr. eklesia] » (Filipiana 4:16) « Fa fony tany Tesalonika aza aho, dia nampanatitra ho ahy indray mandeha amana indroa ianareo hamonjy ahy. » (Filipiana 4:17) « Nefa tsy toy ny mitady ny fanomezana no izany; fa mitady ny vokatra izay hitombo ho voninahitrareo aho. » (Filipiana 4:18) « Fa manana ny zavatra rehetra aho sady manana amby ampy aza; feno aho, rehefa nandray tamin'i Epafrodito ilay zavatra nampitondrainareo, dia hanitra ankasitrahana, fanatitra tian'Andriamanitra sady ankasitrahany. »
Ny bokin'ny hebreo dia mamaritra ny fiovan'ny fitantananana ao amin'ny Fiangonan’ny Testamenta Vaovao, izay Tempolin'Andriamanitra ara-panahy (1 Korintiana 3:16; Efesiana 2: 19-22), lehibe lavitra noho ny Tempoly ara-nofo nosoloiny. Nomena ireo Apostoly tao amin'ny Testamenta Vaovao ankehitriny ny vola (jereo Asan'ny Apostoly 4: 35-37).
(1 Korintiana 3:16) « Tsy fantatrareo va fa tempolin'Andriamanitra ianareo, ary ny Fanahin'Andriamanitra mitoetra no anatinareo? »
(Efesiana 2:19) « Koa dia tsy mba vahiny sy mpivahiny intsony ianareo, fa tompon-tany, mpiray fanjakana amin'ny olona masina sady ankohonan'Andriamanitra, » (Efesiana 2:20) « natsangana teo ambonin'ny fanorenan'ny Apostoly sy ny mpaminany, ary Kristy Jesosy no fehizoro indrindra; » (Efesiana 2:21) « ao aminy no irafetan'ny rafitra rehetra, mitombo tsara ho tempoly masina ao amin'ny Tompo. » (Efesiana 2:22) « Ary ao aminy no miaraka aorina koa ianareo ho fonenan'Andriamanitra amin'ny Fanahy. »
(Asan'ny Apostoly 4:35) « ka napetrany teo anoloan'ny tongotry ny Apostoly, dia nozaraina tamin'izy rehetra araka izay nilainy avy » (Asan'ny Apostoly 4:36) « Ary Josefa, izay nataon'ny Apostoly hoe koa Barnabasy (izany hoe, raha adika, Zanaky ny fananarana), Levita, avy any Kyprosy no firazanany, » (Asan'ny Apostoly 4:37) « dia nivarotra ny sahany, ary nentiny ny vola vidiny ka napetrany teo anoloan'ny tongotry ny Apostoly. »